Dział bursztynu posiada zbiory, które zyskały określenie „bursztynu kurpiowskiego” i pochodzą z dorzecza środkowej Narwi. Prezentują one różnorodne formy i kształty, paciorki przezroczyste, drobniutkie, kuliste, większe o szlifie kryształowym czy elipsoidalnym kształcie, charakterystycznym dla regionu, często z medalionami ozdobionymi płaskorzeźbą ukrzyżowanego Chrystusa. Poza naszyjnikami wymienić należy guziki, cygarniczki, gryzaki dla niemowląt, różańce, krzyżyki, serduszka itp. oraz oryginalne ozdoby wnętrza chaty kurpiowskiej – pająki i kierce. Prezentowane są także zatopione w bursztynie owady czy też części roślin zwane po kurpiowsku „wścibki”. Zbiory bursztynu to unikalny, największy zbiór regionalny w Polsce, bogato dokumentujący fragment dziejów polskiego bursztyniarstwa.
Dział etnograficzny dokumentuje kulturę kurpiowszczyzny ale też i tradycje drobnej szlachty mazowieckiej. Wśród różnorodnych muzealiów zgromadzonych w tym dziale można wyróżnić kilka kolekcji. Niewątpliwie najcenniejszą jest zbiór ludowych świątków drewnianych z XIX i XX w. Z innych można wymienić: zbiór wycinanek z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej, koronek klockowych – dar Leonii Górskiej z Łomży, a także kolekcję ubiorów ludowych głównie z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Szeroko reprezentowane jest w zbiorach rzemiosło i zajęcia pozarolnicze w tym: garncarstwo, kowalstwo, tkactwo i plecionkarstwo itp.
Dział archelogiczny dokumentuje przeszłość Ziemi Łomżyńskiej od schyłkowego paleolitu po późne średniowiecze. W zbiorach dominują przedmioty codziennego użytku – w tym naczynia, ceramika ale również i te używane okazjonalnie jak ozdoby czy broń. Szczególnymi eksponatami są przedmioty luksusowe napływające na nasz teren już od początków naszej ery. Wśród importów wyjątkowym znaleziskiem jest skarb wczesnośredniowiecznych srebrnych ozdób i monet odkryty w Górze Strękowej, składający się z dwu zausznic, czterech paciorów i 29 dirhemów arabskich.
Dział numizmatyczny posiada w swoich zbiorach przede wszystkim monety i banknoty polskie. Najstarszymi monetami w zbiorach są rzymskie denary, najmłodsze to współczesne emisje polskie. Najpełniej obieg pieniężny na naszym terenie można odczytać ze zgromadzonych znalezisk monet. W zbiorach jest ich dziesięć i pochodzą z XVII, XVIII i XIX wieku. Oprócz monet i banknotów gromadzone są medale upamiętniające ważne wydarzenia historyczne, wybitne postacie historyczne, a także łomżyńską twórczość medalierską.
Dział historyczny gromadzi obiekty różnego rodzaju: dokumenty archiwalne, ikonograficzne (zdjęcia, pocztówki), mapy, książki, prasa, podręczniki szkolne, dokumenty tożsamości, militaria, przedmioty codziennego użytku itp. Wśród nich przeważają obiekty związane z dziejami miasta Łomży, Ziemi Łomżyńskiej i jej mieszkańców. Najstarszym zabytkiem znajdującym się w zbiorach działu jest dokument z XVI w. wystawiony poborcy podatkowemu dla ziemi wiskiej i łomżyńskiej. Do interesujących obiektów należy zaliczyć dokumenty królewskie, mapy jak np. XVII – wieczną Wielkiego Księstwa Litewskiego, Polski z 1772 r. , czy też mapę województwa mazowieckiego i płockiego wydaną w ostatnim dwudziestoleciu XVIII w.
Dział sztuki reprezentują dwie grupy obiektów tj. zabytkowe rzemiosło artystyczne i plastykę współczesną. Trzon działu sztuki „zabytkowej” stanowi, jedna z najliczniejszych w Polsce, kolekcja licząca ok. 130 lamp naftowych. Zabytki te reprezentują różne okresy stylowe jak i różnorodne zastosowanie (lampy wiszące, stojące, kinkiety, salonowe, tzw. nocne oraz w formie kwietnika). Oprócz lamp naftowych w zbiorach znajduje się spora kolekcja pater oraz kufle, ikony, zegary i inne przedmioty codziennego użytku.
Dział sztuki „współczesnej” gromadzi prace plastyczne. Głównie jest to twórczość artystów związanych z Ziemią Łomżyńską, ale w zbiorach znajdują się także prace uznanych artystów polskich. Gromadzeniem tych prac oraz prezentacją sztuki współczesnej zajmuje się Galeria Sztuki Współczesnej funkcjonująca w ramach działu sztuki Muzeum. Galeria realizuje program wystaw czasowych, które w atrakcyjny i przemyślany sposób przybliżają łomżyńskim widzom aktualne zjawiska w polskiej plastyce.
Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie jest najstarszą częścią muzeum i został otwarty 19.06.1927 r. jako Muzeum Kurpiowskie. Należy on do dwóch najstarszych muzeów budownictwa ludowego w Polsce. Zbiory, w liczbie około 3000 eksponatów, pochodziły głównie z zasobów prywatnych Adama Chętnika i związane były z Kurpiowską Puszczą Zieloną. Podczas drugiej wojny światowej Muzeum, podobnie jak cały Nowogród, zostało zniszczone. Ocalały tylko, stojące do dziś, dwa odrzynki pni kilkusetletnich drzew bartnych oraz brama z kłód sosnowych stanowiąca wejście do ówczesnego Muzeum od strony rzeki. Początek odbudowy skansenu przypada na 1956 r. kiedy po zamknięciu Wystawy Rolniczej w Łomży przeniesiono do Nowogrodu rekonstrukcję zagrody kurpiowskiej. W 1958 r. zagrodę udostępniono zwiedzającym, a w październiku 1963 r. otwarto dział bartniczo – pszczelarski. Przekazane muzeum w latach 60 – tych, przez Miejską Radę Narodową w Nowogrodzie, wzgórze Ziemowita umożliwiło dalszą rozbudowę i rozwój Skansenu.
Obecnie na powierzchni około 3,5 ha znajdują się 23 budynki mieszkalne i gospodarcze z odpowiednim wyposażeniem oraz kilkadziesiąt obiektów tzw. małej architektury: barcie, kapliczki, studnie, bróg itp. Wszystkie budynki są konstrukcji zrębowej, z okresu od końca XVIII w. do I połowy XX w. z terenu Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Jest to obszar o specyficznej, tradycyjnej kulturze ludowej z charakterystycznym kurpiowskim ubiorem, rzeźbą, zdobnictwem i budownictwem drewnianym. Kurpiowskie chaty z ozdobnymi szczytami, śparogami, nadokiennikami, a także budynki gospodarcze m.in. spichlerze z podcieniami, ustawione na kamieniach czy „grzybkach” reprezentują niemal klasyczne formy w drewnianym budownictwie ludowym. W okresie letnim na terenie Skansenu odbywają się imprezy folklorystyczne prezentujące bogatą kulturę kurpiowszczyzny. Skansen Kurpiowski położony jest na wysokiej skarpie nadnarwiańskiej na wprost ujścia Pisy do Narwi. Ze Wzgórza Ziemowita, kryjącego resztki średniowiecznego zamku, rozciąga się wspaniała panorama na Kurpiowską Puszczę Zieloną.
Muzeum Północno – Mazowieckie
18 – 400 Łomża , ul. Dworna 22
tel. 086 2162816 / 086 2166487
czynne oprócz poniedziałków i dni poświątecznych : wtorek, czwartek, piątek w godz. 9 – 16,
środa 9 – 17,
sobota, niedziela i święta godz. 10 – 16
Galeria Sztuki Współczesnej Muzeum Północno – Mazowieckiego
18 – 400 Łomża, ul. Długa 13, tel. (086) 216 41 00
czynna oprócz poniedziałków i dni poświątecznych w godz. 10 – 18
sobota, niedziela, święta w godz. 10 – 14.
Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie Oddział Muzeum Północno – Mazowieckiego
18 – 414 Nowogród, ul. Zamkowa 25,
tel . / fax. (086) 217 55 62
czynny (w sezonie turystycznym) od poniedziałku do piątku w godz. 9 – 17,
sobota, niedziela i święta w godz. 10 - 17
Od 1996 roku Muzeum przyznaje własną nagrodę „ Bursztynowy Kierec”. Jej celem jest uhonorowanie szczególnych zasług dla Muzeum, długoletniej, często bezinteresownej współpracy i pomocy oraz wkładu w rozwój, działalność i popularyzację naszej instytucji. Nagroda jest miniaturą kierca – tradycyjnego elementu zdobniczego wnętrza chaty kurpiowskiej. Wykonany jest on z odpowiednio dobranych bryłek bursztynu, młodych szyszek i słomy.
Artykuł powstał przy współpracy z Urzędem Miejskim w Łomży.
« poprzednia | następna » |
---|