Białowieski Park Narodowy położony jest w północno-wschodniej części Polski, w województwie podlaskim. Zajmuje centralną część Puszczy Białowieskiej.  Jako jedyny polski obiekt przyrodniczy jest wpisanym przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa. Stanowi też najważniejszą – centralną strefę Rezerwatu Biosfery Białowieża.

Za początki jego istnienia przyjmuje się rok 1921, kiedy na części obecnego obszaru Parku utworzono leśnictwo „Rezerwat”. W roku 1932 leśnictwo „Rezerwat” zostało przekształcone w „Park Narodowy w Białowieży”. W 1947 roku jednostkę tę restytuowano jako Białowieski Park Narodowy, pod tą nazwą funkcjonuje do dziś.

Powierzchnia

Park zajmuje powierzchnię 10 517,27 ha, co stanowi 1/6 polskiej części Puszczy Białowieskiej. Pod ochroną ścisłą znajduje się 5725,75 ha, pod ochroną czynną 4438,20 ha, ochrona krajobrazowa prowadzona jest na obszarze 353,32 ha. Wokół Parku utworzona jest strefa ochronna – otulina, która obejmuje lasy zagospodarowane o powierzchni 3224,26 ha. W skład parku wchodzą 3 jednostki administracyjne: Obręb Ochronny Orłówka, Obręb Ochronny Hwoźna i Ośrodek Hodowli Żubrów (z trzema rezerwatami hodowlanymi i Rezerwatem Pokazowym Żubrów).

Obszar Parku interesujący jest również pod względem historycznym i kulturowym. Jednym z obiektów Parku jest Park Pałacowy o powierzchni ok. 50 ha. Został on założony na przełomie XIX i XX wieku w otoczeniu wznoszonego w latach 1889 – 1894 pałacu carskiego. Park w stylu angielskim, nazywanym też krajobrazowym, zaprojektował znany polski projektant – Walery Kronenberg. Na jego terenie mieści się m.in. najstarszy budynek w Białowieży  – drewniany dworek z 1845 r. oraz najstarszy zabytek w Białowieży – obelisk z piaskowca, upamiętniający polowanie Augusta III Sasa w 1752 r. Park Pałacowy wpisany jest do rejestru zabytków województwa podlaskiego. Podlega ochronie jako zabytkowe założenie parkowe o randze krajowej. W Parku Pałacowym znajduje się zespół zabytkowych budynków historycznych.

 Flora i fauna Białowieskiego Parku Narodowego 

Białowieski Park Narodowy chroni najlepiej zachowany fragment Puszczy Białowieskiej – ostatni na niżu Europy las naturalny, o charakterze pierwotnym, jaki przed wiekami rozciągał się w strefie lasów liściastych i mieszanych. Charakteryzuje się dużą różnorodnością biologiczną. W Parku występuje m.in. 809 gatunków roślin naczyniowych, ponad 3 tys. gatunków roślin zarodnikowych i grzybów, prawie 200 gatunków mchów i 283 gatunki porostów. Stwierdzono ponad 8 tys. gatunków bezkręgowców, ok. 120 gatunków ptaków lęgowych oraz 52 gatunki ssaków. Stare, pierwotne drzewostany Białowieskiego Parku Narodowego wyróżniają się obfitością martwego drewna w różnych stadiach rozkładu i obecnością gatunków typowych dla lasów naturalnych. Spośród ptaków spotykamy tu np.: sóweczkę, dzięcioła trójpalczastego i białogrzbietego; z chrząszczy – żerdziankę Urussowa, pachnicę dębową, rozmiazga kolweńskiego; z motyli – lotnicę zyskę, szlaczkonia torfowca. 

 Rzeki w Białowieskim Parku Narodowym

Narewka - Od granicy państwa dolina Narewki jest dość szeroka. Dorzecze na odcinku od Białowieży do Łutowni pokryte jest zwartym lasem.
Na odcinku od Łutowni do Hwoźnej zlewnia Narewki zbudowana jest z piasków i pokryta lasem. Na Narewce dział wodny przebiega po terenie płaskim, zabagnionym. Na odcinku od Hwoźnej do wododziału Narewka część południowa przyrzecza zbudowana jest z piasków i pokryta lasem. W dolinie występują obszary podmokłe i torfy. W części północnej przeważają gliny zwałowe i piaski na glinach. W dolinie jest mało lasów, dominują rozległe łąki.

Orłówka - Prawy dopływ Narewki. Zlewnia Orłówki leży w całości w Obrębie Ochronnym Sierchanowo (dawnym Rezerwacie Ścisłym). Zbudowana jest z piasków na glinach. W części zachodniej występują duże zabagnione obszary.

Hwoźna - Prawy dopływ Narewki. Zlewnia znajduje się w całości na terenie Puszczy Białowieskiej. W części zachodniej jest zabagniona. Dolina rzeki ma szerokość około 0,5 km i jest podmokła na całej długości. Teren jest płaski, działy wodne są przeważnie niewyraźne.

 Żubry

Symbolem Parku jest żubr – największy ssak lądowy Europy. Puszcza Białowieska okazała się dla żubra nizinnego ostatnią ostoją.Tu także rozpoczęto proces jego restytucji, czyli przywracania go naturze. Obecnie w Puszczy Białowieskiej żyje najliczniejsza populacja wolnościowa żubra na świecie. W polskiej jej części liczy ona ok. 430 osobników.

	Artykuł powstał przy współpracy z bpn.com.pl Zdjęcia: Mateusz Szymura - BPN z lotu ptaka              Mateusz Szymura - Żubry zimą              Janusz Korbel - Puszcza Białowieska              Jarosław Chyra - Żubry